"Symbolica vitae Christi meditatio" Tomasza Tretera

Późnorenesansowe dzieło "Symbolica vitae Christi meditatio" Tomasza Tretera znalazłam kilka dni temu na stronie polona.pl. Wywarło na mnie duże wrażenie. To zbiór przeszło stu rozważań na tematy religijne. Część z nich dotyczy wydarzeń i postaci biblijnych, pozostałe odnoszą się do pojęć religijnych. Utwór ma charakter emblematyczny. Każde rozmyślanie składa się z motta - cytatu z Pisma Świętego, rysunku/rebusu i dłuższego tekstu stanowiącego komentarz. Dzieło Tretera nie zostało przetłumaczone na polski. Szkolna znajomość łaciny wystarczająca, by zrozumieć o co chodzi "w ogóle", nie pozwala mi wychwycić niuansów rozważań. Żałuję, bo ryciny (sposób skonstruowania metafory, dobór symboli) zapowiadają prawdziwą intelektualną ucztę.

Tomasz Treter protegowany słynnego Stanisława Hozjusza, kanonik kościoła Santa Maria w Trastevere, sekretarz Anny Jagiellonki, Stefana Batorego i Zygmunta Wazy, kanclerz kapituły warmińskiej napisał "Symbolica vitae Christi meditatio" podczas swojego wieloletniego pobytu w Rzymie. Dzieło zostało jednak wydane dopiero po jego śmierci w roku 1612. Przeglądając je, miałam nieodparte wrażenie, że napisane z burzliwych czasach kontrreformacji skrywa jakąś tajemnicę i jest rewolucyjne.

Spośród 123 rycin do tego postu wybrałam 20, moim zdaniem najbardziej intrygujących. Mam świadomość, że każda z nich zasługuje na to, by być tematem samodzielnego wpisu i w wolnej chwili zamierzam uzupełnić ten post o komentarze do poszczególnych emblematów. Póki co  "próbka" treterowskich rysunków.

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,;
Effundum Spiritum meum super omnem carnem et prophetabut filij vestri et filia etc
Omnia sustinet, charita

Wyleję Ducha mego na wszelkie ciało, a synowie wasi i córki wasze prorokować będą, etc...
Wszystko wytrzyma
Miłosierdzie

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Populus qui ambulat in tenebris vidit lucem magnum: habitantibus in regione umbra mortis,
lux orta est eis.
Con gnoscens age
Manifestata Veritas

Naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką; nad mieszkańcami kraju mroków
światło zabłysło.
Z poznaniem przyszła
Prawda Objawiona

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Factus est principatus super humerum eius
Non laedetur
Furtitudo

;Na jego barkach spocznie władza
Nie jest ranny
Męstwo

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Doctrina

Nauka

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Cum Christo,
Abnegatio sui

Z Chrystusem,
Poświęcenie (zaprzeczenie) siebie

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Et praparauit Dominus piscem grandem ut deglutiret Ionam:
et erat Ionas in ventre piscis, tribus diebus et tribus noctibus
Exercebor et consideraro
Contemplatio

A Pan przygotował wielką rybę, aby połknęła Jonasza:
i Jonasz był w brzuchu ryby trzy dni i trzy noce
Wysiłki i dociekanie
Rozmyślanie

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Asperges me Domine hyssopo et mundabor, lauabis me et super niuem dealbabor
videns laudabo
Gratitudo

Pokrop mnie Panie hizopem, a stanę się czysty, obmyj mnie, a nad śnieg wybieleję
Widząc chwałę
Wdzięczność

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Caeci nati Illuminatio. Spiritu ne carnea distent 

Oświecenie ślepca

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Ut non seruiam us
Libertas

Uwolniony (nie-sługa)
Wolność

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Ducam cacos in viam quae nesciunt, et in semitis quas ignorauerunt ambulare eos facia ponam
tenebras com eis in lucem et praua in directa
Obedite
Obedientia

Sprawię, że niewidomi pójdą po nieznanej drodze, powiodę ich ścieżkami, których nie znają,
ciemności zmienię przed nimi w światło,  a wyboiste miejsca w równinę.

Posłuszeństwo

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Petri prymatus
Tot pondera vertens

Prymat Piotrowy
Dźwigając ciężar

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Non confundit,
Spes

Nie zawodzi
Nadzieja

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Spiritus sancti missio

Misja Ducha Świętego
Wzywa i rozgrzewa

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Fortis ultor
Timor Dei

Surowa kara
Bojaźń boża

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Elon ad interitum
Tribulationes

W zaświatach
Męka

 

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Vigilantia

Obserwacja

Rysunkowe opowieści z Nowego Testamentu

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Infanticidium,
Flos succisus aratro

Rzeź niewiniątek
Ścięcie kwiatów

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Magdalenae Poenitentia

Skrucha Marii Magdaleny

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio,
Jude suspendium
Scelus Sceleri ingerit

Samobójstwo Judasza

Tomasz Treter, Symbolica vitae Christi meditatio, 
Ingressus Hierosolymam
Tales in belle venimus

Wjazd do Jerozolimy

Więcej ilustracji Tomasza Tretera wraz z opisami znajdziesz na moim drugim blogu "Symbole i emblematy" >>