I gdy włosy grzebieniem rozdzielisz*

Zinaida Serebryakova, Autoportret przy toaletce ,1909

Młoda, piękna kobieta w trakcie porannej toalety. Czesze długie ciemne włosy i patrzy na swoje odbicie w lustrze ogromnymi, czarnymi jak węgle, błyszczącymi oczyma. Ma lekko zaróżowione policzki, przyjazną, promieniejącą twarz. Przed nią, na stoliku kobiece akcesoria: słoiczki, buteleczki, puzderka, perły, poduszeczka ze szpilkami do włosów i świeca, wysoka, zgaszona, bo czas się zatrzymał. W tle pomieszczenie utrzymane w bieli: zasłane łóżko z haftowaną poduchą, miednica, dzban z wodą, ręcznik. Intymna, kameralna scena. Serebryakova namalowała szczęśliwą kobietę w jej królestwie.

Autoportret powstał w 1909 roku. Serebryakova miała wówczas 25 lat i była szczęśliwą żoną. Borys Serebryakov, inżynier, pracował na kolei. Zinaida, była jedną z pierwszych rosyjskich malarek, uczennicą Repina i Braza. Pochodząca z rodziny artystów, architektów, rzeźbiarzy przygotowywała się do swojej pierwszej dużej wystawy. 
Para wkrótce doczekała się czworga uroczych dzieciaków.

Kilka lat później wybuchła rewolucja i świat zatrząsł  się w posadach. Aresztowany przez Bolszewików Borys zginął w więzieniu. Biedującej Zinaidzie udało się w 1924 roku wyjechać na Zachód, do Paryża, do pracy. Władze radzieckie nie pozwoliły jej wrócić do kraju. Kilka lat później dołączyła do niej dwójka dzieci. Z dwójką pozostałych udało  jej się spotkać dopiero trzydzieści sześć lat od rozstania.

Zinaida Serebryakova, Autoportret , 1946

Z portretu namalowanego 35 lat później patrzy dojrzała kobieta o pięknej twarzy, którą okalają gładko zaczesane włosy z krótką grzywką, przetykane siwizną. Wzrok ma łagodny, ale przenikliwy. Głowę odwróciła pewnie od sztalugi. Paleta trzymana w jednej ręce i druga uniesiona ręka sugerują, że właśnie maluje. Czy patrzy w lustro? W tle obrazu ciemność. Sceneria nie ma znaczenia.

* cytat z wiersza K.I. Gałczyńskiego "Rozmowa liryczna".