czwartek, 1 sierpnia 2013

Powstańcza pieta na warszawskim Gocławiu

W kościele pod wezwaniem Św. Apostołów Jana i Pawła na warszawskim Gocławiu znajduje się  przejmujący witraż.

Witraż w kościele Św. Apostołów Jana i Pawła
w Warszawie, fot. S. Cieślak


Poświęcony uczestnikom Powstania Warszawskiego szklany obraz składa się z trzech części. Część górna przedstawia archanioła na tle złocistej pożogi. Książę aniołów rozłożył skrzydła i wzniósł wzrok ku górze. Jego splecione dłonie sugerują, że niesie w nich coś cennego.

Detal, witraż w kościele Św. Apostołów Jana i Pawła
w Warszawie, źródło:janaipawla.pl

W środkowej części witrażu Matka Boska w złocistym płaszczu, opromieniona czerwoną łuną męczeństwa podtrzymuje umierającego powstańca. Młody mężczyzna o szlachetnej twarzy, w znoszonym mundurze z biało-czerwoną opaską na ramieniu i na hełmie, w zniszczonych żołnierskich butach osuwa się.  W tle zgiełk, żołnierze jak anielskie zastępy walczą, albo wynoszą z pola walki rannych towarzyszy. W stóp Maryi strumień krwi szklącej się niczym szlachetne kamienie rzucone na powstańczy szaniec, otwiera drogę do niebieskiej światłości.


Detal, witraż w kościele
Św. Apostołów Jana i Pawła
w Warszawie, źródło:janaipawla.pl

W równych szeregach, w blasku chwały polegli maszerują prosto do Pana, jak sprawiedliwi na obrazach ilustrujących koniec świata.


Detal, witraż w kościele Św. Apostołów Jana i Pawła
w Warszawie, źródło:janaipawla.pl


Janusz Sobczak, autor i wykonawca witraża w kościele Świętych Apostołów Jana i Pawła w Warszawie odwołuje się do jednego z najbardziej znanych dzieł sztuki, Trójcy Świętej, Dominikosa Theotokopulosa znanego jako El Greco.

El Greco, Trójca Święta, 1577

Obraz namalowany przez genialnego Greka zdobił ołtarz kościoła bernardynów Santo Domingo de Silos w Toledo. Przedstawia Ducha Świętego pod postacią gołębia, Boga Ojca z złocistym płaszczu trzymającego nagie ciało Jezusa Chrystusa, nienaturalnie wydłużone, osuwające się bezwładnie, osłonięte wokół bioder białym płótnem. Artysta wyidealizował ciało Zbawiciela, widoczne są jednak miejsca, w których przybite było do krzyża, podobnie, jak widoczny jest przebity bok. Boskie Osoby otacza sześć poruszonych aniołów, u stóp Chrystusa zgromadziło się pięć cherubinów, częściowo przysłoniętych przez chmurę. Obraz utrzymany jest w jasnych, żywych kontrastowych kolorach. Wszystkie z nich z wyjątkiem zieleni znajdują się na gocławskich witrażach.

Uwagę zwraca jeden z detali środkowej części witrażu, powstaniec trzymający na rękach poległego towarzysza. Przywołuje na myśl inne znane dzieło sztuki, Watykańską Pietę Michała Anioła.

Detal witrażu
Michał Anioł, Pieta Watykańska, 1498-1500,
źródło: wikipedia.org





















Przed kościołem  Świętych Apostołów Jana i Pawła w Warszawie znajduje się powstańcza kapliczka ze wzruszającym wizerunkiem Matki Boskiej.

Kapliczka  Św. Apostołów Jana i Pawła
w Warszawie, 1996,  fot. S. Cieślak

Rzeźbiarz Jerzy Juczkiewicz wykuł w metalu, wg drzeworytu Ireny Stankiewicz, wizerunek Maryi spoglądającej ze smutkiem i czułością na trzymany w ręku powstańczy hełm. Rzeźbę dopełnia krata złożona z kilkudziesięciu krzyży.

Irena Stankiewicz,  Matka Boska Akowska, drzeworyt

Witraż i kapliczkę poświęconą uczestnikom Powstania Warszawskiego odkryłam przypadkiem. Wpatrując się w nie, pomyślałam, że religia i sztuka (ta wysoka) dają wiele możliwości, by godnie uczcić żyjących i godnie opłakać poległych powstańców. 
Jeśli za 1000 lat ktokolwiek będzie pamiętał o zrywie w 1944 r. to dzięki takim dziełom sztuki.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz